toegankelijkheid

achtergronden project

vooronderzoeken

onderdelen Drempelsweg.nl

procesbeschrijving

evaluatie project

evaluatie stage

conclusies & aanbevelingen

in Nederland

in de wereld

het W3C

Toegankelijkheid in de rest van de wereld

In sommige landen is het beter -of anders- geregeld met de toegankelijkheid op Internet. Via onderstaande voorbeelden wil ik een beeld schetsen van landen die beleidsmatig verder zijn dan in Nederland.

Beleid van de VS

Steeds meer Amerikaanse gehandicapten gaan zich druk maken om de toegankelijkheid van het internet omdat e-commerce en e-government belangrijker worden. De Amerikaanse overheid speelt hier actief op in en gaat er vanuit dat het toegankelijk maken van websites voor gehandicapten ook vele andere voordelen oplevert. Een website gebaseerd op toegankelijke technieken is gemakkelijker te gebruiken voor allerlei interacties en transacties en 'accessible web design' maakt het mogelijk dat 'low technology' communiceert met 'high technology', zodat mensen die slechts een smalle bandbreedte ter beschikking hebben ook allemaal toegang blijven houden tot de informatie op de site.

ADA
De 'Americans with Disabilities Act' (ADA) uit 1990 stelt dat overheden en bedrijfsleven aanvullende hulpmiddelen en diensten beschikbaar moeten stellen om effectieve communicatie met gehandicapten te garanderen, behalve wanneer dat een fundamentele verandering van het programma inhoudt of een buiten proportionele inspanning vergt.

Het US Departement of Justice publiceert op 9 september 1996 een 'policy rule' waarin met zoveel woorden staat dat de ADA ook van toepassing is op de communicatie via het internet. Sites van de overheid en van het bedrijfsleven behoren toegankelijk te zijn.
Op basis van ADA worden klachten van gehandicapten en hun organisaties over gebrekkige toegankelijkheid van websites door Amerikaanse rechters in behandeling genomen ¹.

Streng: Section 508
De Amerikaanse overheid, inclusief 'government agencies', is verder gehouden aan nog strengere regelgeving, te weten de 'Rehabilitation Act' uit 1973, met name Section 508. Op 7 augustus 1998 is Section 508 ingrijpend veranderd en aangescherpt. Het belangrijkste is wel dat Section 508 specifieke richtlijnen geeft waaraan overheidswebsites moeten voldoen. Er wordt een minimum aangegeven op basis waarvan overheden zich kunnen wapenen tegen claims, maar men dient in feite te streven naar de toepassing van de 'World Wide Web Consortium Web Content Accessibility Guidelines', hier afgekort als de W3C richtlijnen. Verder moet een systematisch toegankelijkheidsplan moet worden opgesteld, om er voor te zorgen dat de betreffende websites ook in de toekomst toegankelijk blijven ².

In maart 2000 publiceerde de Access Board (the Architectural and Transportation Barriers Compliance Board) een voorstel voor een lijst met toegankelijkheidsstandaarden. Standaarden zijn veel minder vrijblijvend dan de 'richtlijnen' die eerst werden gehanteerd. Deze standaarden zullen daarnaast deel gaan uitmaken van de Federal Aquisition Regulation. Dat wil zeggen dat er van overheidsgeld dan geen producten meer kunnen worden aangekocht die niet voldoen aan de standaarden voor toegankelijkheid.
De Access Board heeft voor het opstellen van de standaarden intensief samengewerkt met bedrijven, overheid, belangengroeperingen en voor het internet bijvoorbeeld met het W3C. De bedoeling is dat alle producten die na een bepaalde datum (voorlopig gesteld op 6 maanden na de aanname van de wet) worden aangekocht aan deze standaarden moeten gaan voldoen.

Beleid van Scandinavische landen

Zweden
In 1994 heeft de VN standaardregels aanvaard tegen de discriminatie van gehandicapten. Naar aanleiding daarvan heeft de Zweedse overheid in 1996 opdracht gegeven aan het 'Swedish Handicap Institute' om een beleidsprogramma te ontwikkelen zodat gehandicapten en ouderen meer kunnen profiteren en betere toegang hebben tot informatie technologie.

Zweden kiest er principieel voor om gehandicapten niet als een bijzondere groep geïsoleerd te benaderen. Aangezien de problemen van ouderen en gehandicapten inzake IT veel overeenstemming vertonen, wordt het programma op beide groepen tegelijk gericht. Deze 'gelijkwaardige behandeling' van gehandicapten houdt ook in dat Zweden veel nadruk legt op de eigen inbreng en participatie van deze groep ³. De gebruikers van 'aangepaste middelen' moeten zelf meer te weten komen van de mogelijkheden van IT. Het programma is er verder op gericht dat het betrokken personeel in de gezondheidssector, op scholen en aangepaste werkplekken beter leert omgaan met 'aangepast IT-gebruik'.
Daarmee schenkt Zweden dus expliciet aandacht aan versterking van de maatschappelijke participatie van gehandicapten via het gebruik van internet. Het Zweedse beleid gaat duidelijk een andere richting op dan het Amerikaanse beleid. De Zweden zijn minder gericht op de ontwikkeling van specifieke wetgeving om de positie van gehandicapten via internet te versterken. Zij zetten zwaarder in op voorlichting, educatie en training van alle betrokkenen ⁴. De Zweedse site www.independentliving.org is een voorbeeld van een organisatie die zich inzet om gehandicapten in de samenleving te integreren.

Denemarken
Ook Denemarken stelt een IT beleidsplan voor gehandicapten op naar aanleiding van de standaardregels van de VN uit 1994. Net als de Zweden spreken de Denen in hun actieplan niet van gehandicapten, maar van 'the disabled user of technology'. Ook dit plan gaat uit van de gelijkwaardigheid van de gehandicapte in de Deense samenleving. Een centrale doelstelling van het plan luidt het vestigen van de aandacht op de enorme mogelijkheden van IT om te komen tot een meer toegankelijke en egalitaire samenleving. Het Deense plan is in essentie een promotieplan. De Denen leggen net als de Zweden de nadruk op communicatie en training en niet op wetgeving.

Meer informatie over het Zweedse en Deense beleid is te vinden op www.w3c.org/wai/references/policy

Europees beleid

De Europese Unie heeft tijdens de bijeenkomst van de Europese Raad in Lissabon op 24 maart 2000 het actieprogramma eEurope geaccordeerd. Dit programma is opgericht om alle burgers van de Europese Unie te laten profiteren van de informatiesamenleving.
Het programma richt zich op 10 aandachtsgebieden, waaronder eParticipation for the disabled. Het programma eEurope wil de Europese industrie aanmoedigen om het marktpotentieel voor producten en diensten gericht op mensen met een handicap te benutten. Dat kan vaak met weinig aanvullende kosten, door toepassing van de principes van 'Universal Design'.

De Europese initiatieven bevinden zich nog in een pril stadium. Het juridisch kader voor het actieprogramma kan per lidstaat erg verschillen. De Europese Commissie richt zich op het aanpakken van die juridische problematiek. Verder stelt men geld beschikbaar voor training en educatie van gehandicapten en begeleiders om het gebruik van ICT te bevorderen.

Beleid van de VN

In de mede door Nederland ondertekende Standaardregels van de Verenigde Naties -betreffende het bieden van gelijke kansen- staat dat de staten ervoor dienen te zorgen dat gehandicapten in elk stadium toegang hebben tot volledige informatie over o.a. hun rechten en dat deze informatie in een voor gehandicapten toegankelijke vorm dient te worden aangeboden.

Zonder toegankelijke informatie zijn mensen niet in staat om hun eigen leven in te richten en zelf te beslissen over alle zaken die voor hen van belang zijn. Zeker nu mensen met een verstandelijke handicap steeds meer gaan deelnemen aan de samenleving is het noodzakelijk dat zij, net als andere Nederlandse burgers toegang hebben tot informatie die hun eigen leven aangaat.

volgende pagina:

De rol van het W3C

Voor een overzicht:
ga naar de Sitemap

Verklarende Woordenlijst

voetnoten:

In november 1999 heeft de National Federation of the Blind bijvoorbeeld een klacht ingediend tegen America Online, omdat hun site voor blinden niet toegankelijk zou zijn.
In maart 2000 heeft de California Council of the Blind weten te bedingen dat de website en de online diensten van de Bank of America toegankelijk worden voor mensen die gebruik maken van 'screenreaders'.
Section 508 was niet waterdicht. Deze regeling bevatte tot voor kort nog veel ontsnappingsmogelijkheden en nog steeds gebruikt niet iedere programmeur de toegankelijkheidopties die meestal standaard in de software zitten of is niet ieder software pakket toegankelijk. Een probleem in de praktijk blijkt dat vele IT medewerkers van Amerikaanse overheidsorganisaties een ad hoc benadering kiezen, waarbij ze er van uitgaan dat mensen met handicaps geholpen kunnen worden met aanvullende technische hulpmiddelen, zoals schermvergroters en alternatieven voor de computermuis.
De gewijzigde Section 508 stelt echter dat er vanaf het begin van het ontwerp van een site rekening moet worden gehouden met alle criteria voor toegankelijkheid.
De nadruk op onderwijs en educatie is vanzelfsprekend voor de Zweden. Gehandicapte kinderen, met uitzondering van doven, zitten gewoon op school bij de niet-gehandicapte kinderen.
Nog een opmerkelijke uitwerking van het Zweedse beleid is de ruime beschikbaarheid van hulpmiddelen. Er zijn op regionaal niveau gespecialiseerde centra voor hulpmiddelen, inclusief communicatiehulpmiddelen. Elke regio is verantwoordelijk om de gehandicapte zo veel mogelijk als normaal persoon te laten functioneren.

naar boven

Volgende pagina: De rol van het W3C